Bijzondere manieren van afscheid nemen

14 oktober 2025 Bijzondere manieren van afscheid nemen — wat zeggen de onderzoeken?

De manier waarop we afscheid nemen verandert. Naast traditionele begrafenissen en crematie kiezen steeds meer nabestaanden voor persoonlijke — soms opvallende — laatste wensen: het uitstrooien van as op zee, natuurbegrafenis, een kist of wake in een voetbalstadion, of het uitstrooien van as te midden van rozen of bloemenvelden.

Hieronder een overzicht van wat recent onderzoek en voorbeelden zeggen over vier van deze opties — met aandacht voor beleving, regelgeving en milieu.

Uitstrooien van as op zee — veel gekozen en relatief onbelastend

Het uitstrooien van as op zee blijft een populaire keuze vanwege de symboliek (vrijheid, verbonden met de elementen) en de mogelijkheid van een intieme ceremonie op het water. Onderzoeken naar milieu effecten concluderen dat crematies grotendeels bestaat uit mineralen en doorgaans geen significante schade veroorzaken aan ecosystemen — mits er geen niet-biologisch afbreekbare voorwerpen worden meegegeven. Toch verschilt de regelgeving per land en soms per watergebied, dus vooraf informeren is aan te bevelen.

Natuurbegraafplaatsen — groeiende vraag en positieve belevingNatuurbegraafplaatsen

Waar graven en natuurbeheer samengaan — hebben de afgelopen twintig jaar in Nederland een sterke opkomst gekend. Recent onderzoek laat zien dat natuurbegraafplaatsen tussen 2003–2023 substantieel zijn uitgebreid en dat bezoekers de combinatie van natuur en rouw waarderen: in diverse onderzoeken voelt een groot aandeel bezoekers (rond de 80–83%) rust en verbondenheid op zulke locaties. Dit wijst erop dat natuurbegraafplaatsen zowel in maatschappelijk draagvlak als qua landschapsintegratie succes boeken — al blijven er lokale discussies over ruimtegebruik en beheer.

Kist in (of afscheid in) een voetbalstadion — ritueel voor gemeenschappen

Het naar binnen dragen van een kist in een stadion of een wake op een favoriete tribune is geen alledaags gebruik, maar komt wel steeds vaker voor bij sporticonen of de amateursport beoefenaar. Grote voorbeelden zoals de uitvaartceremonie van Pelé waarbij de kist in het stadion werd gedragen laten zien dat zo’n locatie een krachtig symbolisch platform kan bieden: het verenigt gemeenschap, identiteit en gedeeld rouwritueel. Zulke ceremonies zijn logistiek en juridisch complex (toestemming van stadionbeheer, veiligheid, publiekstoegang), maar kunnen een diepe betekenis hebben voor supporters en familie. Recentere nieuwsverslagen beschrijven meerdere gevallen waarin fans een laatste eer bewezen in stadions of op speciale plekken binnen sportlocaties.

Rozen- of bloemenveld: as verspreid tussen de bloemen

Het uitstrooien van as in (of boven) een bloemenveld — bijvoorbeeld een rozenveld, speciaal aangelegd herdenkingsveld of eigen tuin — wint aan populariteit als ritueel. Dergelijke plekken worden soms vormgegeven als gedenktuinen, waar as op een respectvolle en beheerde manier kan worden uitgezet. Wetenschappelijk onderzoek naar gedenktuinen onderzoekt hoe vegetatie reageert op as-inbreng en hoe dergelijke plekken ecologisch en emotioneel functioneren; resultaten tot nu toe wijzen erop dat met juiste inrichting en beheer de impact op planten minimaal is en dat de plekken waardevol blijken voor nabestaanden. Toch blijft het belangrijk om lokale regels te controleren voordat je de as uitstrooit.

Het is in Nederland toegestaan om as uit te strooien in je eigen tuin, je moet dan officieel wel eigenaar van de grond zijn. Het planten van een herdenkingsboompje, bloemen of planten kan natuurlijk altijd. Het is een fijne manier om iemand dichtbij huis te herinneren. Begraven in je eigen tuin mag trouwens niet, ook je huisdier niet.

Afscheid nemen krijgt steeds persoonlijkere vormen. De onderzoeken en voorbeelden laten zien dat nieuwe rituelen — van zee tot stadion en van natuurbegraafplaats tot bloemenveld — zowel diepe symbolische waarde kunnen hebben als concrete praktische en ecologische overwegingen vereisen.