Toen Jitte Milder haar man Igor onverwacht verloor, wist ze niet wat zijn wensen waren rondom zijn uitvaart. Door na te denken over de weinige woorden die hij er wél ooit over had gezegd en de wensen van haar directe omgeving mee te nemen, kon ze Igor toch een passend afscheid geven.
Zes jaar geleden overleed de man van Jitte Milder (51) plotseling. “Hij is zelf uit het leven gestapt”, vertelt ze. “Igor was een intelligente, creatieve en talentvolle man. Hij worstelde al een paar jaar met zichzelf en zijn doelen, zakelijk bijvoorbeeld. Op een gegeven moment liep zijn hoofd te vol en kwam hij er niet meer uit. Dat was in april 2016, hij was 44. Ik bleef achter met onze twee dochters, die destijds vijftien en dertien waren.” Voor zijn dood hadden Jitte en Igor nooit gepraat over de dood en eventuele wensen voor hun afscheid. Ze wist dus niet hoe hij het had gewild en moest zelf een passende uitvaart bedenken. “Ik ben in de regelmodus geschoten. Toevallig had onze goede vriendin Amber zichzelf net omgeschoold tot uitvaartbegeleidster. Haar heb ik gebeld. ‘Dit wordt je eerste klus,’ zei ik.”
Een paar zekerheden
Nooit eerder had Jitte zelf een uitvaart hoeven organiseren en ze had er ook weinig meegemaakt. Ze ging er bíjna blanco in, al had ze een paar zekerheden waaraan ze zich vasthield. “Ik wist in elk geval: alles wat standaard is, past niet bij hem. ‘Als ik eruit ga, is het met een knal,’ had hij ooit gezegd. Maar ook dat hij niet van beestjes hield. Elk spinnetje in huis moest ik weghalen, omdat hij dat niet durfde!” lacht Jitte. “Dus wist ik meteen: dan stop ik hem niet onder de grond, maar wordt het een crematie. De derde pijler kwam van de kinderen, die niet wilden dat de uitvaart eng zou zijn. Daar moesten we dus mee werken: eruit met een knal, geen beestjes, niet eng.”
Zijn humor en vrolijkheid
Toevallig had Jitte, in die tijd nog zelfstandig fotograaf, kort daarvoor de begrafenis van een jonge man gefotografeerd. “Die was al anders dan de standaard uitvaart met koffie en cake na afloop. Het huis van die man was nog niet af, maar de kamers waren wel ingericht met mooi licht. Dat wilde ik ook: iets warms. ‘Stijf’ paste niet bij de persoon Igor. Er moest muziek en vrolijkheid zijn, dat wist ik meteen. Dus ik wilde het ook niet in een crematorium, maar eerder op een feestlocatie. Al snel kwam ik uit bij DeFabrique in Maarssen.” Met de projectmanager daar en vriendin Amber maakte Jitte plannen - alles in samenspraak met haar dochters Fae en Julie die heel specifieke ideeën hadden, twee hartsvriendinnen, vrienden en familie, zoals Igors ouders en zus. “Ik had zelf de lead, maar heb wel naar iedereen geluisterd. Ik liet steeds zien wat ik had uitgekozen en betrok anderen erbij. Gelukkig was iedereen het er telkens mee eens. De kinderen wilden geen witte bloemen, zwarte kleding en volgauto’s, maar een bus waar iedereen in kon. Igor zat vol humor en was muzikaal, dat moest in alles terugkomen.”
Een knallend persoonlijk afscheid
Het werd een twee uur durend evenement met zo’n achthonderd aanwezigen; een echte happening met vooral veel kleur. “Iedereen kwam in vrolijke kleding. We hadden gevraagd of ze ook allemaal een gekleurde bloem mee wilden nemen en bij binnenkomst werden fluorarmbandjes uitgedeeld. Overal lagen gekleurde zitzakken en stonden grote bossen bloemen, mooi uitgelicht. Er waren statafels en wat grote, houten tafels waar vooral familieleden aan zaten. In de zaal stonden ook foodtentjes waar je onder meer lekkere koffie, mini-hamburgertjes en taartjes kon halen. Allerlei gezellige dingen, een beetje een kroeg-idee.” De kist, die voor het podium stond, was versierd met handafdrukken die neefjes en nichtjes erop hadden gezet met gekleurde verf. Erop stonden kaarsen in diverse kleuren en veldboeketten.
Veel livemuziek
De dienst was muzikaal: tussen acht sprekers door, van wie Jitte de eerste was, waren er fotopresentaties op een groot videoscherm en veel livemuziek. Bijvoorbeeld van singer-songwriter Michael Prins, “maar het meest bijzondere optreden kwam van mijn dochters,” zegt Jitte. “Samen met een vriendinnetje zong Fae, de oudste, een liedje van Marco Borsato. Zij en haar zusje Julie hadden zelf een nummer geschreven met John Ewbank, een goede vriend. ‘Voor Jou’ brachten ze daar ten gehore: Fae zong, Julie en John speelden piano. Verder werd er muziek gedraaid; veel van Igors favorieten - daarvoor ben ik door zijn Spotifyplaylist gegaan. Sommige van de nummers die we hoorden, had Igor zelf gezongen, al hoorden veel mensen dat pas achteraf toen ze bij vertrek een cd met zijn liedjes erop meekregen. De kist werd uiteindelijk weggedragen onder begeleiding van ‘Happiness’ van de Pointer Sisters, het nummer dat Igor voor mij zong tijdens onze bruiloft. Ik wilde ook aan deze dag een goede herinnering hebben en wist zeker dat hij dat hiermee ook zou hebben. Onder hard geklap ging zijn kist de hele zaal door, alsof iemand een medaille had gekregen. Er was een erehaag naar buiten, dat was zó bijzonder.”
Laatste afscheid in kleine kring
Een condoleance op een andere plek was er niet; in de dagen voor de uitvaart konden mensen die afscheid van Igor wilden nemen dat doen in het huis van hem en Jitte. “Daar was ik zelf niet bij, dat wilde ik niet, maar er is in die dagen iets van 250 man geweest. De kist was toen nog open. Voordat Igor uit huis werd gedragen, sloten we met een groep van zo’n vijftig mensen de kist. Zij stonden er buiten in een grote cirkel omheen, dat was prachtig. Na de uitvaart was het echt afgelopen. Met alleen familie, onder wie zijn ouders, hebben we hem naar het crematorium begeleid.”
Bijzondere uitvaart voor een bijzonder mens
Als Jitte Igors wensen wél had geweten, was het plannen van zijn uitvaart niet per se makkelijker geweest, denkt ze achteraf. “Ik denk dat je, als je iemand goed kent, wel aanvoelt wat hij had gewild. Voor nabestaanden is het volgens mij vooral belangrijk dat ze weten hoe je in het leven stond. Als dat dansend was, is het niet passend om voor een sobere uitvaart te kiezen. Igor had humor en was een bijzondere man. Als ik voor hem saaie cake en koffie had geregeld, was hij vast komen spoken! Na zijn dood heb ik meer uitvaarten meegemaakt, ook van jonge mensen. Ik heb gezien dat een begrafenis steeds meer een reflectie wordt van de persoon die het was. Waarom moet na een goed en leuk leven alles tijdens je afscheid opeens donker en zwart zijn? Ik denk dat dat tegenwoordig hard aan het veranderen is.”
Goed gevoel voor de overledene
Om die reden is ze het gesprek over haar eigen afscheid, hopelijk ver in de toekomst, nog niet aangegaan. “Dat is niet iets waarvoor je echt om de tafel gaat zitten, tenzij iemand ziek is en je je kunt voorbereiden op de dood. Ook met mijn ouders heb ik zulke gesprekken niet gevoerd, nee. Ik weet dat ze begraven willen worden en wie ik zeker moet uitnodigen, maar niet exact welke muziek ze zouden willen. Als ze me dat bij leven niet vertellen, maakt dat ook niet echt uit. Het gaat erom dat je iets doet, waarvan je denkt dat de overledene er een goed gevoel bij zou hebben.”
Tips van Jitte
Dát is de les die Jitte uit deze ervaring heeft meegenomen: voel en luister tijdens iemands leven hoe iemand écht is. “Uiteindelijk heb ik gewoon gedaan wat ik zelf wilde. Alles van de uitvaart kan ik gelukkig terugzien op video en mooie uitvaartfoto’s, waarvan ik zelf de fotoboeken heb gemaakt. Op dat moment ontgaat je veel: ik had geen idee meer wie er allemaal waren. Dat kan ik nu allemaal terugzien.” Achteraf is Jitte tevreden over hoe alles is verlopen. “Igor zou dit persoonlijke afscheid mooi hebben gevonden, dat weet ik zeker. Ik denk echt dat hij had genoten van de muziek, het eten, de mensen die er waren. Weet je, veel mensen zeggen iets à la: ‘Als ik dood ben, maak je er maar een feestje van’. En dat hebben we voor Igor werkelijk gedaan.”